Kościół pw. Narodzenia NMP w Łapczycy (pamiątkowa kartka)

Opis

Kościół pw. Narodzenia NMP w Łapczycy (pamiątkowa kartka)

Polecamy Państwu pamiątkową kartę w formacie A5 z pięknymi zdjęciami kazimierzowskiego kościółka oraz bogatym opisem tej wyjątkowej świątyni.

Początki parafii

Początki parafii w Łapczycy mają sięgać 1158 r. Jej zalążkiem po przyjęciu chrześcijaństwa stała się osada wraz z grodem. Przypuszcza się, że pierwszy kościół, czy też kaplica, powstała w pobliżu dawnego grodziska, bądź pogańskiej świątyni (chramu względnie gontyny). Za najstarszych pasterzy, opiekunów rodzącej się przez lata w Łapczycy parafii, można by zatem ogólnie uznać pierwszych 19 opatów tynieckich, począwszy od Sieciecha w 1095 r. aż po Michała 1304-1336. Niewykluczone więc, iż może to właśnie benedyktyni, którym wieś podarowała księżna Judyta, wybudowali tu pierwszy drewniany kościół i założyli cmentarz. Wskazują na to pochówki, na jakie natrafiono w nawie średniowiecznego kościoła podczas badań archeologicznych w 1990 roku. Spis Świętopietrza z 1326 r. jest dla nas najstarszą zachowaną i pewną wzmianką o istniejącej już parafii i jej proboszczu księdzu Stanisławie.

Kazimierzowskie dzieło

W 1340 r. król Kazimierz III Wielki ufundował kamienny kościół w stylu gotyckim. Ta kamienna świątynia zaliczana jest do tzw. „serii baryczkowskiej”, czyli kościołów uważanych jako budowle pokutne, tak w ziemi krakowskiej, jak i sandomierskiej. Jan Długosz określił go jako pulcherrimo opere fabricato – dzieło bardzo pięknej budowy. To Kazimierzowskie dzieło jest budowlą, której wyjątkowo cienkie mury, jako jednej z niewielu takich budowli w naszym regionie, są w całości wzniesione z kamiennych ciosów. Kamień ów, tj. piaskowiec karpacki, był łamany i wydobywany ze starego, trzechsetletniego wówczas kamieniołomu w Dobczycach. Następnie transportowano go drogą wodną – spławiając na tratwach rzeką Rabą w okolice grodziska, by dalej wozami wywozić pod górę na plac budowy, gdzie obrabiano go precyzyjniej do ciosów o wymiarach 35×75 cm. Ostatecznie murowano nim na fundamentach ściany. Pomocą przy tej pracy miały być – widoczne do dzisiaj w obrobionych kamieniach – wgłębienia, jako ślady po chwytakach do przenoszenia bloków.

Bogaty w cenne zabytki

W wejściach świątyni znajdują się ostrołukowe portale kamienne z XV wieku. Do dnia dzisiejszego zachowały się cztery portale gotyckie, profilowane z XV w., z czego dwa ostrołukowe, jeden zamknięty ściętym trójliściem i jeden prostokątny. Cennym zabytkiem są też średniowieczne okucia drzwi z XIV w kształcie lilii przypominających zakończenia znanej nam korony monarchy Kazimierza III Wielkiego. Zakrystia przebudowana w XVII w. znajduje się przy prezbiterium, po stronie północnej. Na sygnaturce znajduje się dzwon z 1817 r. odlany w Wiedniu.

Obiekt ten w swojej długiej historii uzyskał wiele przydomków. Nazywa się go „perełką sakralną okolicy”. Już sam Jan Długosz mawiał o tym zdającym się dziś niepozornym kościółku, jako o „małej katedrze”. Kościół obecnie posiada cenne wyposażenie z różnych okresów historycznych. Na gotyckiej tęczy posiada późnogotycki krzyż z XVI w. W 1902 r. został wykonany przez Franciszka Samka ołtarz główny w formie tryptyku. Barokowe ołtarze boczne pochodzą z XVII/XVIII w. W lewym jest obraz Chrystusa Bolesnego namalowany w roku 1855 przez Kazimierza Mireckiego. Ołtarz w kaplicy jest neogotycki, wykonany po 1902 r. z obrazem Matki Bożej i rzeźbami św. Antoniego i Serca Jezusowego.

Cenna jest kamienna chrzcielnica, w górnej części barokowa z XVII w., z drewnianą pokrywą rokokową z XVIII w. Organy zostały zbudowane w roku 1892 przez Tomasza Falla. W 1933 r. kościół pw. Narodzenia NMP przestał być ostatecznie kościołem parafialnym, na rzecz nowo wybudowanej murowanej neogotyckiej świątyni pw. św. Anny. Od tego czasu kościół ten, tzw. górny – królewski stał się kaplicą cmentarną. Obecny stan kościoła królewskiego nie daje nam całkowitego obrazu jego pierwotnego kształtu z czasów Kazimierza Wielkiego, chociaż proporcje murów i dachu prezbiterium zachowały się nienaruszone. Wysokość murów nawy głównej i prezbiterium, jak i wysokości szkarp, także są pierwotne. Kościół podparty szkarpami prezbiterialnymi z pinaklami, otoczony jest wieńcem starych lip, które zostały uznane za pomniki przyrody.

Drewniana zabytkowa dzwonnica spalona w niewyjaśnionych okolicznościach

Przy kościele usytuowana jest wolnostojąca drewniana dzwonnica, kryta niegdyś gontem, a nawet i słomą, typu izbicowego z XVIII w., zbudowana na tzw. słup, z dachem namiotowym; posiadała XI-wieczny dzwon. Budowla spłonęła jednak 20 grudnia 2008 r. Dwa dzwony uległy stopieniu, w tym najstarszy na Ziemi Bocheńskiej z XIV w. z napisem o rex gloriae veni in pace ave Maria gracia, a drugi z 1817 r. Sama dzwonnica obecnie stoi jako odbudowana z nowo odlanym dzwonem.