Twórcy odchodzą dzieła pozostają

Opis

…Kiedy chodziłem do liceum, a było to pół wieku temu, najbardziej na lekcjach polskiego nudziły mnie analizy utworów. Interesowały mnie za to nieznane fragmenty życia wielkich artystów, którzy je skrzętnie ukrywali i biografie tych mniejszych. Obecność jednych oraz brak innych może wzbudzić spore zaskoczenie. Starałem się wydobyć z cienia mniej znanych twórców i opisałem nieznane historie z życia mistrzów, którzy są nadal wielcy nie dzięki swoim nazwiskom, ale pozostawionemu dorobkowi.

A drzewa dla rzeźbiarzy były boskim darem

To oni uchylali rąbki tajemnic nieba promieniujące z ich dzieł. Inspirowali się niekiedy dziką, nieposkromioną naturą, której coraz mniej jest w życiu, w którym człowiek opacznie realizuje słowa Stwórcy, by czynił sobie ziemię poddaną. Doszło do tego, że ziemia jest zniewolona przez człowieka, który na przekór wszystkim znakom na ziemi i niebie podcina gałąź, na której siedzi… Przed takim traktowaniem ziemi i pierwotnego pejzażu ostrzegali twórcy, dla których rachityczne drzewka były nienaturalne. Podobnie, jak inne krzewiny, które zastąpiły stare drzewa wokół kościołów. A drzewa dla rzeźbiarzy były boskim darem, w których  mieszkał Bóg. Dlatego surowiec, z którego powstawały dzieła sztuki był dla artystów święty. Szczególnie gdy mieli z niego wykonać rzeźby przeznaczone dla kościołów i kapliczek. Pierwsze „domki świętych” zawieszano na drzewach. Był taki zwyczaj, że drzewa, na którym umieszczono kapliczkę nie wolno było ściąć. Przy każdej kapliczce rosły drzewa.. W miarę postępów cywilizacji kultura ludowa kurczy się. Wymierają twórcy wolni od nowinek technicznych i plastycznego wykształcenia. Na ich miejsce przychodzą inni.

Zdążyłem jeszcze odwiedzić domy twórców

W ten sposób zamyka się krąg życia i śmierci. Opisani twórcy nie żyją, wielu z nich umarło w biedzie i zapomnieniu, inni w dostatku, ale po jednych i drugich pozostały dzieła. Sztuka bowiem jednym przyniosła majątek i sławę, a drugim upadek i nędzę. To najlepiej widoczne jest na portrecie Cypriana Norwida namalowanym przez Szyndlera. Niektóre z tych postaci pozostały tylko na obrazach, co jeszcze raz dowodzi, że żywot artysty bywa krótszy, niż jego dzieł. Zdążyłem jeszcze odwiedzić domy twórców: Józefa Janosa w Dębnie, Stanisława Dobrowolskiego w Kasinie, Stefana Szewczyka na Jasnej, Stanisława Gizy w Podłopieniu, Mieczysława Kordeczki w Tymbarku, Jana Juszczyka w Tymbarku, Andrzeja Kwiatkowskiego na Zaświerczu w Słopnicach, Jolanty i Zygmunta Kłosowskich na Miczakach w Męcinie, Anny Steiger w Mszanie Dolnej zanim do nich zapukał Pan Bóg…